Ben de bu haftaki yazımda geçen hafta içinde gerçekleşen olaylardan üçünü kısaca yorumlamak istedim. İşte size gündemden seçtiğim haberler:

1) JP Morgan Chase token’laştırma platformunu 11 Ekim’de tanıttı

Gerçek dünya varlıklarından dijital ortama çeviri yapan bu platformun adı Tokenized Collateral Network (TCN) ya da Türkçemize çevirirsek, “Token’laştırılmış Teminat Ağı”. Blokzincir kullanan bu uygulama yatırımcıların varlıkları teminat olarak kullanmalarına imkan tanıyor. Yatırımcılar, blokzincir ağına kaydedilmiş token’lar vasıtasıyla, muhasebe defterlerindeki varlıkları bir yerden bir yere taşımadan teminat sahipliğini aktarabiliyorlar.

JPMorgan ve BlackRock arasında gerçekleşen ilk halka açık teminatlı ticarette TCN, bir para piyasası fonunun hisselerini token’lara dönüştürdü ve bunlar daha sonra iki şirket arasındaki tezgah üstü türev alışverişi için teminat olarak Barclays bankasına devredildi.

Bu haber neden önemli? 

BlackRock fonu ve ortağı olduğu JP Morgan ve Citi bankaları büyük bir hızla gerçek dünya varlıkları üzerinde token’laştırma yapmaya başladılar. Dünya finans devleri ikiye ayrıştı ve bir taraf (Rockefeller grubu) hızla karşılığı sorgulanabilir kağıttan finansal varlıklara karşı gerçek dünya varlıklarını blokzincire aktarmak istiyor, böylelikle de doların olası çöküşünden mümkün olduğunca yara almadan kurtulmak istiyor.  

2) Microsoft’un Activision’ı satın alması

Microsoft, geçen yılın Ocak ayında duyurduğu, 68,7 milyar dolarlık Activision Blizzard şirketini satın alma işlemini 13 Ekim 2023 günü tamamlayabildi.  

Anlaşma, Amerika Birleşik Devletleri Federal Ticaret Komisyonu (FTC), Avrupa Birliği ve Birleşik Krallık Rekabet ve Piyasa Otoritesi (CMA) dahil olmak üzere dünya çapındaki düzenleyicilerin incelemesine tabi tutuldu. Düzenleyiciler, anlaşmanın Microsoft'a oyun pazarında çok fazla güç verebileceğinden endişe ediyorlardı ve anlaşmanın onaylanması için bir takım ön koşullar dayattılar.

Microsoft'un oyun pazarındaki ana rakibi Sony, anlaşmaya şiddetle karşı çıktı. Sony, Microsoft'un Activision Blizzard'ın oyunlarını kendi platformlarına özel hale getirebileceğinden ve bunun Microsoft'a pazarda önemli bir avantaj sağlayacağından endişe ediyordu. Activision Blizzard dünyanın en büyük ve en başarılı oyun şirketlerinden biri ve aralarında Call of Duty, Overwatch, Diablo ve Candy Crush'ın da bulunduğu en popüler oyun serilerinden bazılarının sahibi.

Microsoft, Activision Blizzard'ın oyunlarını çoklu platformda tutmayı planladığını, yani bunların PlayStation, Nintendo Switch ve PC konsollarında mevcut olmaya devam edeceğini söyledi. Ancak Microsoft'un gelecekte Activision Blizzard'ın bazı oyunlarını kendi platformlarına özel hale getirmesi mümkün.

Microsoft ayrıca metaverse platformunu oluşturmasına yardımcı olmak için Activision Blizzard'ın oyunlarını kullanmayı planladığını da belirtti. Meta, insanların birbirleriyle ve dijital nesnelerle etkileşime girebileceği sanal bir dünya, bu dünya içinde Microsoft, Activision Blizzard oyunlarının kullanıcılar için daha sürükleyici ve ilgi çekici bir meta veri deneyimi oluşturmak için kullanılabileceğine inanıyor.

Bu haber neden önemli? 

Bundan çok önceleri ülkemizin ilk, dünyadaki erken metaverse’lerden birinin üretiminde çalışmıştım. Metaverse’lerin oyun sektörü üzerinden ve Z kuşağı gençlerle dünyaya yayılacağına inanıyorum, ve bunu yaparken de dijital varlıkları oyuncuların kendi blokzincir hesaplarında tutması gerekeceğini düşünüyorum. Microsoft sadece oyunlara değil bariz bir şekilde bu geleceğe de yatırım yapıyor.

3) Canon’un ASML’ye rakip chip üretme makinesi geliştirmesi

13 Ekim’de duyurulan bir habere göre, yeni cihaz, FPA-1200NZ2C, 5 nanometrelik yarı iletkenler üretip sonra bunları daha da küçük bir seviyeye, 2 nm'ye kadar indirgeyebilecek. Habere göre, bu cihazla üretilecek yongalar Apple'ın iPhone 15 Pro ve Pro Max'te bulunan A17 Pro çipinin yeteneklerini geride bırakabilir. 

Bu makinelerin kullanımı ABD ile Çin arasındaki teknolojik çatışmanın merkezinde yer alıyor. İhracat kısıtlamaları ve çeşitli yaptırımlar uygulayan ABD, Çin'in önemli çiplere ve imalat makinelerine erişimini engellemeyi, dünyanın ikinci büyük ekonomisinin halihazırda geride kaldığı düşünülen bir alanda daha fazla ilerlemesini engellemeyi hedefliyor. Dünyadaki en ileri seviye yongaların üretiminde kullanılan Hollanda merkezli ASML isimli fabrikanın ürettiği özel litografi makineleri artık Çin’e satılamıyor, yasaklı. 

ASML'nin EUV teknolojisi, 5 nanometre ve altındaki yarı iletkenlerin üretimindeki tekel özelliği nedeniyle Tayvanlı TSMC gibi önde gelen çip üreticileri arasında önemli bir pazar payına sahipti. Nanometre kelimesi, çip özelliklerinin boyutunu gösteriyor; daha küçük sayılar, bir yonga üzerinde daha fazla transistör ve bileşeni barındırdığını anlatıyor ve nihayet bu da o yarı iletkenin performansı hakkında bize fikir veriyor. Apple’ın kullandığı yongalar şu anda 2nm seviyelerinde.

Bu haber neden önemli?

Hollanda hükümeti (aslında ABD devleti) ASML’ye kısıtlamalar getirerek EUV litografi makinelerinin ana kıta Çin'e ihracatını engelledi. Bu kısıtlamanın konulma amacı, ABD yönetimi tarafından Çin’e son teknoloji yarı iletken yonga üretme cihazlarının verilmek istenmemesi. Canon'un yeni makinelerinin 2nm'ye eşdeğer yarı iletkenlerin üretimini kolaylaştırabileceği iddiası bir yana bu makinelerin Çin’e de satılıp satılamayacağını zaman gösterecek. Blokzincir açısından da bu haber şöyle önemli: Blokzincir teknolojisi yakın zamanda donanımlar üzerinde, yüksek hesaplama ihtiyacı nedeniyle native (yani yongalara gömülü) destek ihtiyacına girecek. O zaman dünyada sadece 6-7 ülkede değil onlarca ülkede yonga üretimi gerekli hale gelecek. 

Yorumlarım: Bu üç haberde ortak bir nokta yok, ancak bunları seçmeme neden olan bir gerekçe var: Bu haberlerin hepsinde blokzinciri teknolojisini ileriye taşıyacak inovasyonlar ve gelişmeler var. Genel olarak BTC’nin yarılanmasını bekleyen ve uykuda olan ekosistemimizde yakın zamanda gelişmelerin nerelerde olacağına işaret ediyor her üç haber de. 

Kaynaklar

1) https://cointelegraph.com/news/jp-morgan-debuts-tokenization-platform-tcn-blackrock-key-client-report

2) https://tr.cointelegraph.com/news/microsoft-activision-buy-metaverse-office-crypto-gaming

3) https://cointelegraph.com/news/canon-new-technology-competes-with-asml-in-chip-manufacturing